De Bijbel als instructieboek

Instructieboek bij het leven

Bestseller aller tijden

Wat je je bij het lezen van de Bijbel, het Boek der Boeken, vóór alles voor ogen moet houden, is het doel van het Boek. En dat doel is: te dienen als een instructieboek bij het leven.

Gutenberg Bijbel in het bezit van the US Library of Congress

Met recht en rede hebben meerdere mensen naar die oude geschriften gegrepen om ze te lezen en er over bij na te denken. Terecht is de Bijbel de Bestseller aller tijden geworden.

Het meesterwerk dat uit 66 boeken is samengesteld kan gerust gebruikt worden als een handboek voor het leven. Ook al zijn de verscheidene boeken zeer verschillend van schrijfstijl en soort, vormen zij samen één mooi geheel waar een rode draad door loopt.  Net zoals de indeling in hoofdstukken en verzen slechts een praktisch hulpmiddel voor Bijbelstudie is en geen afbreuk dient te doen aan de eenheid van het geheel, zo staat het ook met de indeling van de Bijbel naar de belangrijkste talen waarin de handschriften tot ons zijn gekomen.

Geschriften in meerdere talen

De in de moedertaal van Jezus opgetekende Woorden van God, of de Aramese Geschriften – de Codex Arabicus

De in het Hebreeuws en Aramees geschreven Geschriften als het “Oude Testament“aangeduid worden verder verduidelijkt en aangevuld in de Griekse Geschriften, of ook wel “Nieuwe Testament genaamd, alhoewel het beter is het geheel als “de heilige Schrift”, “heilig Boek“,  ” de Heilige Schriften”, “de Schriften”, “de heilige geschriften” of kortweg “de Geschriften” te noemen.

Gods goede nieuws was in de oudheid door bemiddeling van God zijn profeten in de heilige Schriften beloofd. De gehele Schrift is door God geïnspireerd en tot ons onderricht gegeven, nuttig om te onderwijzen, terecht te wijzen, dingen recht te zetten, streng te onderrichten in rechtvaardigheid,  opdat wij door middel van onze volharding en door middel van de vertroosting uit de Schriften hoop zouden hebben, Jehovah God zouden leren kennen en inzicht krijgen in Zijn werken en verwachtingen.

Alsook moet de studie van Gods woord, uit de heilige Geschriften ons in de mogelijkheid stellen om de Messias Christus Jezus te herkennen en gelijk hem, in christus wordend, als  mens Gods volkomen bekwaam worden, volledig toegerust voor ieder goed werk. (Romeinen 1:2; 15:4; 2 Timotheus 3:15-17).

“Gij echter, volhard in wat ge geleerd en gelovig aanvaard hebt; omdat ge weet, van wien ge het hebt geleerd, en omdat ge van kindsbeen af de heilige Schriften kent, die u wijsheid ter zaligheid kunnen geven door het geloof in Christus Jesus. De hele Schrift is door God ingegeven, en is nuttig tot onderrichting, weerlegging, terechtwijzing en opvoeding in de gerechtigheid; opdat de man Gods er door volmaakt zou worden, en toegerust tot ieder goed werk.” (2 Timotheüs 3:14-17 CANIS)

Te nemen tijd voor het bestuderen van Gods Woord

Als men een brief krijgt van een geliefde wil men zeker niet wachten om die te openen en te lezen. Indien men van God houdt moet men ook zo graag Zijn brieven willen lezen.

God heeft Zijn Woord naar U en mij gezonden en naar iedereen die het wil horen. Men kan het zo, gratis voor niets, ontvangen als men wil. Maar als men het krijgt zal men er wel de inspanning voor moeten nemen om het te lezen.

Door de eeuwen heen hebben meerdere mannen de raad gegeven om aandacht te schenken aan de Woorden die de Schepper van hemel en aarde naar Zijn Volk heeft gestuurd. God heeft Zijn schepsels niet verlaten, maar zij wel Hem.

Zij die de nabijheid van God willen voelen zullen dat kunnen doen indien zij bereid zijn naar Gods woorden te luisteren. Als men God beter wil leren kennen mag men niet onachtzaam zijn voor Zijn Woord en mag men niet lui te zijn met betrekking tot het bestuderen van Gods voornemens en het verwerven van een dieper begrip daarvan, en ook niet ten aanzien van deelname aan de christelijke bediening.

De apostel Paulus berispte sommige Hebreeuwse christenen die geen vorderingen maakten, door tot hen te zeggen:

“Over dit onderwerp hebben we veel te zeggen, en de uitleg is moeilijk, omdat gij hardhorend zijt geworden. Of is het soms nog nodig, dat men u de eerste beginselen van Gods woorden gaat leren, terwijl gij toch, de tijd in aanmerking genomen, reeds leermeesters moest zijn; hebt gij soms nog behoefte aan melk, niet aan vaste spijs?” (Hebreeën 5:11-12 CANIS)

Tijdens het groeiproces van God te kennen kan men vaardigheden op doen en gaat men steeds meer in het Woord van God kunnen leren ontdekken. Zij die rondom u zijn kunnen u helpen om van het begin af de elementaire dingen van de heilige uitspraken van God te leren, maar u zelf zult het verdere werk moeten leveren, en de leerstof van Gods Woord, de Bijbel, in u moeten laten vloeien, niet enkel als baby melk, maar later ook wals vast voedsel, u wagend aan meer diepgang.

Handboek voor de discipel

Jezus navolgend, luisterend naar God de Vader

De Boekrollen met de opgetekende Woorden van God. De Oude Geschriften of Thora. – Een gravure van een rol van de Penteteuch in Hebreeuwse letters, British Library Add. MS. 4707. De rol staat open voor de kolom met Exodus 15:1-19, het Lied van de Zee.

Een discipel is een leerling, en in het bijzonder in toepassing op de jongeren of volgelingen van Christus Jezus. Zij die zich bereid stellen om zich te verrijken met kennis, niet enkel door te luisteren naar Jezus zijn woorden, maar ook naar diegene naar wie Jezus zelf luisterde en Zijn woorden ter harte nam. Jezus zelf was gevormd door God de Allerhoogste en kende zijn Woorden uit de Thora, de vroegere Geschriften, zeer goed.

Toen er vroeger nog algemene dienstplicht was, kreeg je bij je opkomen een ‘Handboek-soldaat’, waar alles in stond dat je als goed soldaat diende te weten. Zo krijgen we van God voor het leven in zijn dienst een ‘Handboek-discipel’ dat ons alles vertelt wat we als dienaar van God moeten weten. Niets meer en niets minder.
Dat betekent dat we voor ons leven in Christus niet zijn aangewezen op aanvullende informatie van buiten-bijbelse bronnen (wij hebben het hier niet over hulpmiddelen voor Bijbelstudie!). Maar het betekent ook dat we in de Bijbel niet moeten gaan zoeken naar informatie over onderwerpen die niets met die doelstelling te maken hebben. En daar komt dan nog bij dat de Bijbel een kenmerkend eigen taalgebruik hanteert, een taalgebruik dat je je eigen moet maken. Dat is op zichzelf niet moeilijk, maar het vraagt wel inzet. Je hoeft er niets anders voor te doen dan het Boek regelmatig en met aandacht te lezen, zodat je er vertrouwd mee raakt, maar dat moet je dan ook wel doen; er bestaan helaas geen afsteekjes die je er sneller brengen.

Heel veel gekibbel over zogenaamde ‘geloofszaken’ heeft echter te maken met het feit dat mensen deze ‘buitengrenzen’ uit het oog hebben verloren. Daarom willen we daar nu wat aandacht aan besteden.

De Bijbel is geen geschiedenisboek

Om te beginnen moeten we beseffen dat de Bijbel geen geschiedenisboek is. We vinden alleen die dingen die ons ter zake doende lessen leren. En dat kan betekenen dat de beschreven gebeurtenissen soms niet op elkaar lijken aan te sluiten. Dat komt dan alleen maar doordat we bepaalde informatie missen die we nodig zouden hebben om die aansluiting te begrijpen, maar dat is geen tekortschieten van de Bijbel. De Bijbel heeft op dat moment niet de doelstelling ons die historische ontwikkeling duidelijk te maken, maar alleen om ons enkele opvolgende historische gebeurtenissen te presenteren waar wij belangrijke lessen uit kunnen leren. En dat is dan alvast de eerste conclusie: we moeten leren ons bij elk verhaal af te vragen: waarom staat dat hier, wat wil het mij leren?

Daarvoor kan het van belang zijn dat we ons voor dat verhaal zelf afvragen ‘hoe zit dat nu precies’, maar heel vaak is die vraag absoluut niet van belang om te begrijpen hoe dit verhaal samenhangt met het vorige, of met het volgende. Alles wat er staat is van belang, maar wat er niet staat hoeven we blijkbaar ook niet te weten. Dat zou ons maar afleiden van de zaken waar het wel om gaat.

De Bijbel geeft ook geen biografieën

Zo zijn ook levensbeschrijvingen van personen in de Bijbel geen biografieën maar praktijklessen (in vakjargon: ‘case histories’) die ons vertellen hoe het wel of juist niet moet. Of hoe het na een goed begin dramatisch verkeerd kan gaan, en waarom dan precies. En het loont daarbij altijd om op zoek te gaan naar overeenkomsten en verschillen tussen personen in vergelijkbare situaties.

David en de vrouw van Uria tegenover Achab en de wijngaard van Nabot, de verloochening door Petrus tegenover het verraad van Judas, Judas tegen Jezus als kopie van Achitofel tegen David, het nieuwe paasfeest van Hizkia tegenover dat van Josia, Petrus als apostel vergeleken met Paulus als apostel; enz. enz.

En bij de bespreking van de Evangeliën zien wij dat de evangelisten ons duidelijk laten weten dat zij een selectie hebben gemaakt uit het voorhanden zijnde materiaal, omdat we anders door de bomen het bos niet meer zouden zien. En we moeten er daarom dus ook op verdacht zijn dat ze ons die keuze niet chronologisch presenteren, maar gerangschikt naar thema.

Gelijkenissen

Een aparte vorm van onderwijs vormen de gelijkenissen of parabels.

In de Evangeliën zijn ze kenmerkend voor het onderwijs van Jezus, hoewel we ze in feite ook al in het OT tegenkomen. Toch zijn ze niet kenmerkend voor Jezus zelf; alle rabbijnen maakten daar gebruik van, ook nu nog.

Een gelijkenis belicht een aspect van de leer door een abstract principe te plaatsen in een alledaagse situatie. Die situatie zelf is in principe een verhaal en geen werkelijkheid, al zijn in sommige van Jezus’ gelijkenissen wel historische achtergronden te herkennen. Soms gaat de beschrijving van die situatie echter over de grenzen van een geloofwaardige werkelijkheid heen, wanneer de illustratie dat vergt.

Dat is duidelijk in: “De distel op de Libanon zond tot de ceder op de Libanon de uitnodiging: geef toch uw dochter aan mijn zoon tot vrouw” (2 Koningen 14:9). Maar ook in: “Wie van u, die honderd schapen heeft en er één van verliest, laat niet de negenennegentig in de wildernis achter en gaat het verlorene zoeken, totdat hij het vindt?” (Lucas 15:4). De nadruk ligt hier op het zoeken van dat ene schaap, ondanks het bezit van nog 99 andere, niet op de vraag of je die ook in werkelijkheid onbewaakt achter zou laten. En van de man die ontdekt dat een bepaalde akker een schat bevat en die vervolgens die akker voor de gangbare prijs koopt zonder de eigenaar in te lichten over de werkelijke waarde ervan (Matteüs 13:44-46), staat niet het morele aspect van zijn handelen ten voorbeeld, maar alleen het feit dat hij er alles voor over heeft om die akker in bezit te krijgen.

Overdrijving als leermiddel

Soms bevat een gelijkenis echter duidelijk absurde elementen die dan juist zijn bedoeld om onze aandacht ergens op te vestigen.

Dat een koning zijn leger zou uitzenden om de steden van zijn niet geïnteresseerde bruiloftsgasten plat te branden terwijl het eten, bij wijze van spreken, al op tafel staat (Matteüs 22:7) lijkt in werkelijkheid niet zo voor de hand liggend. Maar het legt extreme nadruk op het unieke van de uitnodiging en het feitelijk absurde karakter van een afwijzen daarvan.
Evenzo klinkt het niet waarschijnlijk dat de eigenaar van een wijngaard aanvankelijk geen enkele actie zou ondernemen wanneer de pachters daarvan zijn slaven vermoorden zodra die de pacht komen ophalen, maar in plaats daarvan steeds weer andere zendt, en pas in actie komt wanneer ze ook zijn zoon doden.
Maar het beschrijft uiteraard op treffende wijze de absurde situatie van een onwillig volk, en dan vooral hun leiders, waar God door de eeuwen heen nu juist wel zo mee heeft gehandeld.
Wat voor ons overigens alleen maar een uiterst dringende waarschuwing is om niet net zo te handelen! En zo moeten we ook bij de gelijkenis van de rijke man en de arme Lazarus niet de fout maken daarin een beschrijving te lezen van hoe het hiernamaals er uitziet; het vertelt ons alleen maar dat we onze erfenis niet tweemaal kunnen incasseren: eerst in dit leven en daarna nog een keer.

‘Highlighting’

Titelpagina van de Nederlandse Statenvertaling van 1618-1619, uitgave 1639 – Bron: het Nederlands Bijbel Genootschap

Om effectief de Bijbel te kunnen lezen moeten we dus bedacht zijn op de doelstelling van dat Boek.

Details worden er soms uitgelicht, helderder gepresenteerd of uitvergroot.

Wij moeten ze bekijken als geretoucheerde foto’s. Al de beelden zijn zodanig bewerkt dat de storende elementen of afleidende elementen verwijdert zijn.
De verhalen in de Bijbel geven beslist wel een ‘fotografische’ werkelijkheid, maar dan wel zo bewerkt (‘highlighting’ heet dat in vakjargon) dat de dingen waar het om gaat er duidelijker en helderder uitspringen, zodat we de lessen niet hoeven te missen.

Maar toch moeten we daar ook dan nog ‘oog’ voor hebben, want het talent van de mens om te negeren wat hij niet wil zien en alleen in te zoomen op wat hij wel wil zien is schier onbegrensd.

+

Lees ook:

1. De Bijbel onze Gids
2. De Bijbel Woord van God tot ons gebracht als Heilig Schrift.
3. Boek der boeken
4. Hoeveel boeken zijn er in jouw Bijbel?
5. De Bijbel een Uniek Boek
6. Waarom wij in de Bijbel moeten geloven
7. Onzeker over relevantie Bijbel
8. De Bijbel Goddelijke wijsheid ook voor ons
9. Goddelijke wijsheid voor elk van ons ter beschikking.
10. De Bijbel is het Woord over God
11. Waarom de Bijbel lezen?
12. Terug naar de Bijbel
13. De Bijbel voor u en voor uw leven
14. Lekker eten dat blijvend is
15. De weg ten leven
16. Mogelijkheid tot leven
17. Pennenvriend
18. De Bijbel volgens Calvijn kostbaarste goed
19. Een giftige Bijbel
20. Bijbelstudie
21. De Bijbel is het Woord over God
22. Bijbel boek voor het heden
23. De boekrol
24. Bijbel als een waterplas Het Woord van God, de Bijbel als kompas voor het leven
25. Geschriften en kracht van God #1 Inzicht
26. Geschriften en kracht van God #2 Eén in Christus
27. 1Korinthiërs 3:6-7 God die Wasdom geeft #2 Paulus en andere dienaars.
28. 1Korinthiërs 3:6-7 God die Wasdom geeft #1 Tekstvergelijking
29. Oud en Nieuw Testament Niet Dissonant
30. Lezen wat er staat geschreven
31. Bijbellezen eigen te leren zaak
32. Gedisciplineerd de Bijbel lezen
33. Symboliek in de Heilige Schrift
34. Kan men geloven zonder Bijbel
35. De Bijbel onze Gids #1 Fundament in de Schrift
36. Geschriften en kracht van God #1 Inzicht
37. Geschriften en kracht van God #2 Eén in Christus
38. Bedenking Bijbelstudie Strijd & Rijkdom
39. Vijf olifanten in een porceleinkast
40. Onderzoek naar bijbelgebruik
41. Jeugd heeft moeite met Bijbellezen
42. Bijbellezen onder tieners van twaalf tot vijftien
43. Kijk van jongeren en ouderen naar de Bijbel
44. Band tussen Bijbelse Boodschap en eigen leven
45. Bijbel onkunde en analfabetisme
46. Bijbelkennis ontbreekt in Italië
47. Bijbel terug verplichte leerstof in Italië
48. Oproep tot een spirituele en theologische benadering van de Bijbel
49. Jongeren lees de Bijbel roept Paus Benedictus XVI op
50. Bijbel gewelddadig en erotisch
51. Bijbel obsceen boek dat niet verkocht mag worden aan minderjarigen
52. Kijken en zien van wat er geschreven staat
53. Bijbelkennistesten
54. Bijbelvertalingen Selecteren
55. Hebt u een Engelse Bijbevertaling?
56. Wat staat er in de Bijbel
57. Een uiteenvallende Bijbel teken voor iemand die dat niet doet
58. Letterlijke bijbelvertaling verkozen
59. Schriftkritiek
60. Verkondigen van Evangelie opgetekend in de Bijbel
61. Scripture alone Sola Scriptora + Sola Scriptura and its Pitfalls
62. Werken aan de Bijbel aanvoelend als vernieuwen van bedradingen in een oud huis

++

1. Actualiteit Verbieden Boeken
2. Religie, Wet en Leven
3. Dorst en drink van Levend water
4. Doorgrond mij, God, en ken mijn hart
5. Door moeilijkheden zien dat de bijbel waar is
6. Oudste Hebreeuwse tekst
7. Deuteronomium en profetenboeken
8. Bijbelverhalen in manga-stijl
9. Naardense Bijbel deuterocanonieke en apocriefe bijbelboeken
10. NBV-Studiebijbel
11. Opmerklijk advies plaatsing Bijbels
12. Meest geciteerde bijbelvers op het internet + Campagne rond populairste bijvelvers
13. Bert Anciaux over de Bijbel
14. Van de vele boeken kan enkel de Bijbel je transformeren
15. Bijbel medicijn tegen depressie
16. Ondankbaarheid opzij schuiven
17. Bible a guide – Bijbel als gids

+++

1. Een Nieuwjaar met een Oud Boek
2. Studiedag rond Bijbelse Beeldtaal
3. Vol of Half Vol
4. 16° Eeuwse Broeders in Christus
5. De verjaardag van de King James Bijbel als aanleiding voor prediking