Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 4 De ziel – een Grieks beeld

Addendum: 1. de ziel – een Grieks beeld

Maar hoe zit dat met de hedendaagse gelovigen? Veruit de meeste christenen geloven dat de mens bestaat uit een lichaam en een ziel, waarbij de ziel de werkelijke essentie van de mens vertegenwoordigt. Bij de dood zou wel het lichaam sterven, maar de ziel zou blijven voortbestaan, want die is goddelijk. Eventueel kan de ziel bij de opstanding worden verenigd met een nieuw lichaam, maar voor de gemiddelde christen is dit geen conditio sine qua non (noodzakelijke voorwaarde) voor zijn eeuwig voortbestaan. Waar komt deze opvatting vandaan?

 

René Descartes mag dan wel een uitgesproken rationalist geweest zijn, maar hij verwierp het geloof niet.

Voor de oorsprong van deze opvatting moeten we naar de Grieken. De Griekse filosofen dachten hun wereld verdeeld in geest en materie. Daarvan was de geest superieur en de materie van ondergeschikt belang. Hun vaak tot in onze dagen geldende op­vattingen waren dan ook uitsluitend het product van denkwerk. Ook voor hun natuurwetenschappelijke ideeën zochten zij geen experimenteel bewijs, omdat experimenten met materie van doen zouden heb­ben gehad en dus wel ondergeschikt moesten zijn aan logisch denkwerk. De praktijk van het wetenschappelijk experiment is pas doorgebroken in de tijd van de ‘Verlichting’.
Zo dachten de Grieken zich de mens ook als een geest of ziel, opgesloten in een lichaam. Bij de dood zou deze ziel van het lichaam worden bevrijd en zelfstandig voortbestaan, terwijl het dode lichaam overging tot ontbinding. Deze opvatting is vooral bekend van Plato. In een uitgebreide verhandeling over het failliet van de god-loze humanistische wijsbegeerte en de noodzaak voor een reformatorische wijsbe­geerte stelt drs. A. Keizer:

‘Het Griekse mensbeeld bevat een twee­deling, een ‘dichotomie’, bestaande uit een ‘onsterfelijke redelijke ziel’ die verwant is aan de goddelijke rede, en een ‘sterfelijk lichaam’ dat verwant is aan de vergankelijke materie. Als de mens sterft wordt de onsterfelijke ziel bevrijd uit zijn gebondenheid aan het sterfelijke materie-lichaam.’¹⁾

Daartegenover stelt hij de Schrift:

‘De Schrift weet niet van iets onsterfe­lijks aan de mens. Zij zegt in 1 Tim. 6:16 dat alleen de ‘Koning der koningen’ en de ‘Here der heren’ onsterfelijkheid heeft. Zij zegt ook dat de mens onsterfe­lijkheid moet ‘aandoen’:

“Want dit vergankelijke moet onvergankelijk­heid aandoen en dit sterfelijke moet onsterfelijkheid aandoen” ’ (1 Kor. 15:53).

Hij wijst er tenslotte op dat reeds de leugen van de slang in Eden de mens trachtte aan te praten dat hij niet werkelijk zou sterven.

 

Men heeft getracht de Griekse opvatting te rechtvaardigen door te wijzen op het feit dat ook de Bijbel veelvuldig spreekt van ‘ziel’. Maar de Bijbelse ziel is, zoals we za­gen, niet een deel van de mens, het is de gehele (sterfelijke) mens. Door zijn geformeerd worden uit het stof en door het schenken door God van de ‘levensadem’ wordt de mens tot een levende ziel (nefesj) (nephesh). In het bekende boek Bijbelse woorden en hun geheim schrijft Drs. J. Pop:

‘Er is een uiterst nauwe band tussen de nefesj en het lichaam… Het is de nefesj, die het lichaam de geheimzinnige kracht ver­leent om zich te bewegen. De Israëliet kent de nefesj dan ook uitsluitend in verband met het lichaam. Alleen daar is een nefesj, waar een lichaam van mens of dier bezig is adem te halen of zich te verplaatsen. Van een nefesj buiten het lichaam… weet een Israëliet niet.’ ²⁾

Ten aanzien van het inblazen door God van de levensadem, zegt hij:

‘In geen geval mogen wij hier uit aflei­den dat dit vers ons wil meedelen, dat de mens bij zijn schepping in zijn uit aarde gevorm­de lichaam een eeuwige, onsterfelij­ke ziel heeft ontvangen, even­min dat hij daardoor het goddelijke leven in zich draagt. Deze tekst wil iets anders verkondigen; nl. dat het levend-worden van het door God gevormde lichaam te danken is aan een daad van de Here God. Aan Hèm danken de men­sen het leven! Zij hebben het niet in zichzelf; het spreekt niet vanzelf, dat zij leven. Neen, het leven is een geschenk.’ ²⁾

Het leven thans is een tijdelijk geschenk van God, en het leven hierna, bij de opstanding, is, voor wie dat mag ontvangen, een nieuw geschenk van God; daarbuiten is er niets. Dat is de duidelijke leer van de Bijbel.

+

Voorgaande:

De Falende mens #2 Vrije keuze

Een goddelijk Plan #4 Beloften

Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 1 Levensadem en ziel

Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 2 Scheiding van God

Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 3 Lichamelijke opstanding

Fragiliteit en actie #2 Onderwerpen en werken

Verlossing #1Bijbelse leer van verlossing

Het begin van Jezus #2 Aller Begin

Vervolg: Sterfelijkheid en onsterfelijkheid 5 Griekse bezwaren tegen de opstanding

++

Aanvullende lezing

1. Omgaan met zorgen in ons leven
2. Leven gedefinieerd door de dood
3. Oorzaak lijden en dood
4. Lichaam en ziel één
5. Keuze van levende zielen tot de dood
6. Voorzieningen voor de keuzes van de mens
7. Wat gebeurt er als wij sterven
8. Vindt er een transfer plaats na de dood?
9. Onsterfelijkheid – Immortaliteit
10. Al of niet onsterfelijkheid
11. Immortality, eternality – onsterfelijkheid, eeuwigheid
12. Decomposition, decay – vergaan, afsterven, ontbinding
13. Twee soorten mensen
14. God liefhebbenden gerechtvaardigd
15. De ziel heeft geen regenboog als de ogen niet tranen
16. De hoop op leven
17. Echte boodschap van redding niet ver te zoeken
18. Verzoening en de gekochte race
19. De aanduiding door Paulus en Jacobus van de werken die wij horen te doen
20. Glimlach raam naar je ziel

+++

Verder aanvullende lectuur

1. What happens when we die?
2. Dying or not
3. The Soul not a ghost
4. God, my God, I cry to thee early
5. The soul has no rainbow if the eyes have no tears
6. Elul Observances

+++