Gods vergeten Woord 10 Schepping 2 Schepper en Schepping

Uiteraard is er het kenmerk dat de God van de Bijbel een ‘enig’ God is, ter­wijl bij de meeste andere godsdiensten sprake is van een meergodendom. Maar het verschil gaat dieper. Er is wel gezegd dat het doel van een religie is een weg tot verlos­sing te bieden. Anders gezegd: religie moet in staat zijn de mens de weg te wijzen bij zijn streven om van zijn huidige onvolmaaktheid tot volmaaktheid te komen (maar zie hoofdstuk 5 voor het bijbelse antwoord op de vraag naar het doel). Zo gezien lijkt er dan weinig principieel verschil te zijn tussen de ‘grote godsdien­sten’, want zij voldoen alle aan deze om­schrijving. Toch zijn er bij nadere bestude­ring wel degelijk belangrijke onderscheiden aan te wijzen. Om dat te zien moeten we terug naar de meer primitieve ‘voorvade­ren’ van de niet-Bijbelse religies.

Aan het eind van de 19^e eeuw ont­stond in archeologische, zowel als theologi­sche kringen aanzienlijke opwinding toen bij ontcijfering van Babylonische kleitablet­ten een ‘scheppingsverhaal’ werd ontdekt. Men nam onmiddellijk aan dat men hier de primitieve voorloper van het eerste hoofd­stuk van het Bijbelboek Genesis in handen had. Naarmate er meer ontdekt en vertaald werd heeft men deze visie echter steeds meer moeten laten schieten. Het verhaal sprak over een paar oerwezens dat de eerste goden verwekt en gebaard heeft. Deze goden versloegen vervolgens die oerwezens en namen de macht over. Van een van de oerwezens werd het lichaam gespleten en de helften werden tot hemel en aarde. Een andere god werd opengesneden en uit zijn bloed ontstonden de mensen.

Het geschapene en maaksels van de geschapene – Klooster St. Agatha bij Cuijk (Photo credit: Wikipedia)

Wat in het bovenstaande opvalt is het volgende. De goden zijn geen scheppers maar geschapenen! Ze hebben niet van eeuwigheid af bestaan, maar zijn ergens aan het begin der tijden ontstaan. Terwijl hun ‘verwekkers’ zelf geen eigenlijke go­den zijn, maar veel meer de ‘substantie’ waaruit zij zijn ontstaan: een oerzee, een oerprincipe, een oermaterie. Zodra de go­den op het toneel verschijnen, treden deze oerbeginselen dan ook terug of worden tot fundament van de kosmos (de geordende wereld). Het eerste op­treden van de goden is ook niet zozeer een bewuste scheppingsdaad als een tot stand komen, een bijna toevallig ontstaan. Op hun beurt zijn zij ook niet de werkelijke scheppers van hemel en aarde en leven. Deze dingen ontstaan wel door hun activi­teiten, maar dan bijna terloops, nauwelijks volgens vooropgezet plan. Voor zover de kosmos in deze denkwijze als schepping mag worden aangeduid, kan worden ge­zegd dat de goden deel van deze schepping zijn.

– Rudolf Rijkeboer

+

voorgaande: Gods vergeten Woord 9 Schepping 1 Scheppingsplan en Schepper

vervolg: Gods vergeten Woord 11 Schepping 3 Andere ontstaansverhalen