De nacht is ver gevorderd 13 Studie 3 Lessen uit het verleden 2 Joodse opstand van 66

In De nacht is ver gevorderd 12 Studie Studie 3 Lessen uit het verleden 1 Makkabeese opstand zagen wij hoe Antiochus de joodse godsdienst en de tempeldienst wilde ‘vergrieksen’. De ontheiliging door Antiochus IV Epifanes bracht Juda in opstand tegen de Seleucidische overheersing.

Geïnitieerd door Mattatias van de Joodse priesterfamilie der Hasmoneeën nam zijn zoon Judas Makkabeüs het voortouw in de strijd die naar zijn bijnaam Judas Makkaba (‘hamer’)  vaak de ‘Makkabeese opstand’ wordt genoemd.

Judea t.t.v. Jonathan Makkabeüs
Groen ██ situatie in 160 v.G.T. met Judea, Jeruzalem en Jericho
██ gebiedsuitbreiding

Eerst had Mattatias zich met zijn zonen teruggetrokken in de woestijn, waarop hij  Joden had opgeroepen om de Thora te eerbiedigden en hem te volgen in zijn verzet tegen de godslastering. Na 7 jaar oorlog sneuvelde Judas en nam zijn broer Jonathan Makkabeüs (Jonathan de Makkabeeër) ook gekend als Apphus (Aramees voor ‘diplomaat’) de leiding van het verzet. Na zijn dood nam de Simon de strijd over tegen het inmiddels ernstig verzwakt Seleucidische rijk.

Een van Simons eerste wapenfeiten was een veldtocht tegen Tryphon, die in Jeruzalem Jonathan had omgebracht. Daarmee koos Simon automatisch partij voor Demetrius in het conflict om de Seleucidische troon. Als dank ontsloeg Demetrius de Joden van de plicht nog langer belasting te betalen. Feitelijk was hiermee een zelfstandige Joodse staat ontstaan. Hierna verlieten de Syrische bezetters in 142 v.G.T. na 25 jaar strijd Juda. Simon werd uitgeroepen tot koning (ethnarch) en hogepriester (141 v.G.T.). Sparta en vooral Rome reageerden opgetogen op de Joodse onafhankelijkheid, niet in de laatste plaats omdat dit een verzwakking betekende van het Seleucidische rijk.

De Joodse opstand van 66

Buste van Gaius Caligula met een baard als teken van rouw om zijn zus Iulia Drusilla.
(39-41 n.Chr.,Louvre, Ma 1234)

Het land was vrij tot 65 v. Chr., toen het werd ingelijfd bij het Romeinse Rijk. De Joden kregen echter bepaalde godsdienstige privileges. Zo waren ze vrijgesteld van de verplichting de Romeinse keizer als een god te vereren, door jaarlijks wierook voor hem te branden. Maar in 34 na Chr. kwam Caligula aan de macht, een keizer die zich meer nadrukkelijk dan zijn voorgangers als godheid presenteerde. Dat bracht hem ertoe een verordening uit te vaardigen dat er in de tempel in Jeruzalem een beeld van hemzelf moest worden geplaatst. Begrijpelijkerwijs bracht dit aanzienlijke onrust teweeg onder de Joden. Zowel de Romeinse stadhouder als de op dat moment regerende Herodes beseften dat iedere poging dit bevel uit te voeren de vlam in de pan zou doen slaan. Ze traineerden de zaak daarom, totdat Caligula in 41 plotseling overleed.

Onder Claudius keerde de rust weer. Maar Claudius werd in 54 opgevolgd door Nero, die er soortgelijke ideeën op na hield als Caligula, en er ontstond opnieuw aanzienlijke onrust. De herinnering aan de succesvolle opstand tegen Antiochus kwam weer boven en er ontstond een gespannen sfeer.

In 66 ontstond er tijdens een van de jaarlijkse feesten in Jeruzalem zoveel rumoer dat de lokale Romeinse procurator het raadzaam achtte de hulp in te roepen van de landvoogd Cestius Gallus in Tyrus. Die trok met een troepenmacht naar Jeruzalem, maar de Joden weigerden hem de toegang tot de stad. Gallus besefte dat hij te weinig soldaten had voor een dergelijke openlijke rebellie en trok zich terug. Op de terugweg liep hij in een  hinderlaag van Joodse vrijheidsstrijders en werd verpletterend verslagen. En daarmee was de opstand een feit. Laten we deze gebeurtenis nu eens van beide kanten bekijken.

Het Romeinse Rijk was een enorm rijk, dat zich uitstrekte van Het huidige Engeland en Duitsland in het noorden tot Noord-Afrika in het zuiden, en in oost-west richting van de straat van Gibraltar tot het huidige Midden-Oosten. En ergens langs de oostgrens woont een klein volkje dat in aantallen niets voorstelt, dat ook niets bijdraagt aan de belangen van het rijk, maar dat wel voortdurend problemen veroorzaakt, voortdurend dwarsligt, en hardnekkig weigert te integreren. Onder andere omstandigheden zou je ze in hun eigen sop laten gaarkoken. Maar ongelukkigerwijs wonen ze wel precies in die ene belangrijke corridor van noord naar zuid – tussen de zee en de woestijn – die de Romeinen dringend nodig hebben voor hun troepenverplaatsingen tussen het huidige Klein-Azië en Egypte. Die moeten nu eindelijk eens begrijpen wie hier de baas is. Bovendien: wanneer je dit niet meteen met krachtige hand de kop in drukt schept dat een precedent en gaat het elders ook mis. Daar moet dus even met harde hand orde op zaken worden gesteld.

Van de Joden uit gezien lag de zaak totaal anders. Zij zagen zichzelf als Gods eigen volk, de elitenatie van deze wereld. “Wij zijn nakomelingen van Abraham en we zijn nooit iemands slaaf geweest” verklaarden ze trots aan Jezus (Johannes 8:33). Dat was apert onjuist, maar zo zagen zij dat. Goed, ze waren keer op keer onderdrukt geweest door andere volken, in slavernij in Egypte, in ballingschap in Babylonië. Maar elke keer had God die naties toch gestraft en Zijn volk weer bevrijd, dus dat ging ook nu gebeuren. Ze hadden zich vrijgevochten van dat machtige rijk van de Seleuciden, dat lot hing nu die Romeinen boven het hoofd. De ‘allerhoogste God’ Zelf stond immers achter hen. Maar was dat zo? De vorige keer hadden ze zich bekeerd, en daarom was God ze te hulp gekomen, niet om het simpele feit dat ze afstamden van Abraham.

+

Voorgaand: De nacht is ver gevorderd 12 Studie 3 Lessen uit het verleden 1 Makkabeese opstand

Vervolg: Eerste Joods-Romeinse Oorlog

De nacht is ver gevorderd 14 Studie 3 Lessen uit het verleden 3 Hizkia-Sedekia, Jesaja-Jeremia

++

Aanverwant:

De Dag is nabij #5 Terugkijken naar verleden

De Dag is nabij #8 Overzicht